Op mijn 33e verjaardag ben ik alleen thuis. Ik heb ’s ochtends een uurtje gewerkt, even voor de koffie blijven is geen optie omdat dat te veel voor me is. ’s Middags heb ik een eerste gesprek met de arbeidsdeskundige. Snotterend leg ik uit dat ik zo ontzettend graag weer wil werken, maar dat het me niet lukt, dat het werk snel te veel is. Na een prettig gesprek kom ik erachter dat ik de hele dag mijn jurk achterstevoren heb gedragen. Op dat moment breek ik.
Ik ben, in mijn beleving, alles kwijt geraakt wat mij "mij" maakte. Mijn identiteit; een leuke en actieve moeder, een echtgenote die graag de gezelligheid opzoekt, mijn werk als huisarts en dan tot slot nog hoe ik er uit zie. Mijn uiterlijk is niet veranderd door mijn hersenletsel. Mijn gewoonten die ik heb rondom mijn uiterlijk wel. Regelmatig naar een leuke kapper gaan. Af en toe een dagje kleding shoppen in Amsterdam of Haarlem. Elke dag netjes m’n make-up op doen. M’n haar föhnen of stijlen. Dat is verworden naar zo weinig mogelijk naar de kapper, want dat is te vermoeiend en te veel prikkels, shoppen lukt eigenlijk helemaal niet, en omdat ik op dat moment nog niet zo lang geleden bevallen ben, past mijn gewone kleding ook niet. Mijn make-up wordt vaak beperkt tot een beetje mascara.
Het is een klein stukje, die uiterlijke verzorging. Oppervlakkig, wellicht. Maar op dat moment is het toch iets heel groots. Confronterend. Niet meer hoe het was, niet meer hoe ik het graag zou willen. Het verlies van een klein stukje van jezelf.
Verlies van identiteit is iets wat voor veel mensen met hersenletsel speelt. Niet meer de rollen kunnen vervullen die je had. Niet meer je werk kunnen doen, of niet meer op de manier hoe je dat graag zou willen. Veranderingen in het ervaren van emoties. Verandering in de sociale context.
Bij een ernstig letsel is er eerst vaak het fysieke herstel, dat regelmatig gepaard gaat met een optimisme – het gaat vaak vrij vlot die eerste periode en het gevoel “het had veel slechter af kunnen lopen” overheerst. Daarna volgt het tragere cognitief herstel, indien mogelijk werkhervatting. Er blijft een stuk over, het stuk tussen het oude functioneren en het functioneren na het hersenletsel. Hoe groot of klein dit verschil ook is, dit is vaak een pittig stuk. Juist voor mensen met een kleiner letsel, omdat zij dat eerste stuk vlot fysiek herstel missen. Dit verschil gaat ook over verlies van identiteit.
Daarbij is het van belang hoe je naar jezelf kijkt; een geconceptualiseerd zelfbeeld of het zelf als context, zoals dit binnen ACT (Acceptance and Commitment Therapy) wordt genoemd. Bij een geconceptualiseerd zelfbeeld haal je je zelfbeeld bijvoorbeeld uit jouw rollen, jouw eigenschappen, geslacht en leeftijd. Binnen ACT leer je jezelf in de context te bekijken, meer observerend. ACT is daarmee ook een mooie methode om met dit gevoel van verlies van identiteit om te gaan. Meer over ACT later!
En voor mij persoonlijk? Ik leerde met behulp van ACT op een andere manier naar mijn identiteit te kijken. Het verlies bleef groot. De vooruitgang na mijn behandeling bij cognitiveFX gaf mij mijn oude functioneren terug, daarmee ook mijn identiteit. Het eerste wat ik deed zodra ik merkte dat mijn overprikkeling weg was, was mijn haar föhnen. In de eerste week thuis ging ik naar de kapper, en kon ik eindelijk weer genieten van een kapsel zoals het bij mij past. Ik ging winkelen, ik kocht een prachtige satijnen jurk. Eindelijk weer mezelf.